درباره‌ی کتاب
در ساليان اخير، کتاب‌هاي فراواني با هدف تحليل سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران و مصاديق رفتاري آن از منظر نظريه‌هاي کلاسيك و نوين روابط بين‌الملل به نگارش در آمده است. هر يك از اين نظريه‌ها با بصيرت‌هاي نظري و مفاهيم تحليلي خود نظير قدرت‌طلبي، امنيت‌جويي، رهايي‌بخشي، عمل به هنجارها و مصلحت‌جويي، پرده ابهام از بخشي از سياست خارجي ايران يا رفتار خاصي کنار زده است.
به رغم اين تلاش‌هاي در خور ستايش، واقعيت غيرقابل انکار آن است که هيچ يك از نظريه‌هاي متعارف در روابط بين‌الملل و تحليل سياست خارجي، قادر به تبيين و تحليل کليت سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران نيست، چراکه دولت‌هاي گوناگون پس از انقلاب در ايران، هر يك سياست خارجي ويژه‌اي را در دستور کار قرار داده‌اند که يافتن وجه اشتراك در آنها بسيار دشوار است. اين دشواري موجب شده برخي تحليل‌گران و ناظران مسائل ايران، سياست خارجي جمهوري اسلامي را نه کليت نظام‌مند و فرايندي، بلکه مجموعه تصميماتي اقتضائي در نظر آورند.
هدف نويسنده اين کتاب پردازش و تدوين نظريه سياست خارجي مبتني بر نظريه هويت اجتماعي و مفهوم تحليلي منزلت‌طلبي است؛ نظريه‌اي که از قابليت تبيين کليت سياست خارجي ايران به عنوان تلاش‌هايي براي کسب و تثبيت منزلت مطلوب جمهوري اسلامي برخوردار است. اين نظريه تلاش مي‌کند پاسخگوي اين سؤال‌ها باشد که چرا يك دولت، از جمله جمهوري اسلامي ايران در پي منزلت‌طلبي است؟ دولت‌ها براي تأمين منزلت مطلوب خود چه استراتژي‌هايي را دنبال مي‌کنند؟ علت تغيير و تحول در استراتژي‌هاي منزلت‌طلبي دولت‌ها کدام است؟ منطق حاکم بر سياست خارجي به مثابه منزلت‌طلبي چيست؟
در پاسخ به اين پرسش‌ها، با بهره‌گيري از يافته‌هاي نظريه هويت اجتماعي استدلال مي‌شود که انگيزه تأمين عزت نفس ملي، سائق و محرك منزلت‌طلبي دولت‌ها به عنوان موجوديت‌هاي اجتماعي است. دولت‌ها در اين مسير به استراتژي‌هاي تحرك اجتماعي، رقابت اجتماعي و خلاقيت اجتماعي متوسل مي‌شوند. خودپنداره‌هاي حاصل از منابع هويت‌ساز دولت‌ها، برداشت سياست‌گذاران از برونداد استراتژي‌هاي گذشته و رويکرد بازيگران بيروني به منزلت‌طلبي دولت‌ها، سه عامل تغيير و تحول در سياست خارجي به مثابه منزلت‌طلبي است.
بر اين اساس، کتاب «منزلت‌طلبي در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران» کوشيده با کاربست «نظريه هويت اجتماعي» و مفهوم تحليلي «منزلت‌طلبي» مدلي از سياست خارجي ارائه دهد که قادر به تبيين کلّيت سياست خارجي جمهوري اسلامي و تغيير و تحوّلات آن در دوره‌هاي مختلف باشد. در اين راستا، از روش‌هاي پژوهشي تحليل محتواي کيفي و کمّي بهره‌گيري شده است. پژوهشکده مطالعات راهبردي، در چارچوب رسالت خود که همانا تحقيق و پژوهش در حوزه منافع و امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران است، انتشار اين کتاب را در دستور کار خويش قرار داده و آن را به پژوهشگران اين حوزه و همچنين اساتيد و دانشجويان رشته‌هاي علوم سياسي و روابط بين‌الملل تقديم مي‌کند.
