شاعر‌بانوی‌ایرانی، رخشنده، متخلص به «پروین»، دختر یوسف اعتصامی، که در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ ش در تبریز زاده شد. در چهار سالگی همراه پدر که به نمایندگی دوره‌ی دوم مجلس شورا انتخاب شده بود، از تبریز به تهران آمد. زبان فارسی و عربی را نزد پدر آموخت. از کودکی در مجالس ادبی پدر و معاشران او شرکت می‌کرد. سال‌ها پیش از چاپ دیوان شعرش، در زمانی که هنوز دانش‌آموز بود، دوازده قطعه شعر خود را در مجله‌ی بهاره به سردبیری پدرش، منتشر کرد.
دیوان شعر پروین در نخستین چاپ شامل ۱۵۱ قطعه شعر بود که در چاپ دوم، با اضافه شدن ۵۸ قطعه دیگر، در مجموع، با ۲۰۹ قطعه مشتمل بر ۵۶۰۶ بیت، در سال ۱۳۲۰ش، منتشر شد و تا چاپ هشتم (۱۳۶۳)، برادرش ابوالفتح اعتصامی بر چاپ اشعار او نظارت داشت.
سبک پروین آمیزه‌ای از سبک خراسانی و سبک عراقی است. زبان او فصیح و روان و گرایش او به شیوه‌ی بیانی تمثيل و «فابل» است و از شخصیت‌های غیرانسانی چون حیوانات، اشیاء و مفاهیم مجرد استفاده می‌کند و به آنها شخصیت انسانی می‌دهد و مسائل اخلاقی، فلسفی و اجتماعی خود را به زبان آنها می‌گوید تا خواننده را به معنی استعاری مورد نظر برساند. اگرچه مناظره در دوره شاعر رواج نداشت و نمونه‌های آن متعلق به دوران پیش از اسلام و دوران اسلامی است، اما پروین، با سرودن ۱۲۰ مناظره در قالب مثنوی و قطعه، این نوع شعر را رونق داد.
اشعار پروین در شمار ادبیات تعلیمی و حاوی مضامین اخلاقی و اندرزی است. اگر چه با آغاز جنبش مشروطه این نوع ادبی، که بخش عظیمی از آثار ادبی فارسی را تشکیل می‌دهد، از رواج افتاد و اهمیت پیشین خود را از دست داد.
انتشار اشعار پروین چنان در جامعه‌ی ادبی آن روز مقبول افتاد که ملک‌الشعراء بهار، لطفعلی صورتگر ، محمد قزوینی، علی‌اکبر دهخدا و سعید نفیسی مقالاتی در تحسین آنها نوشتند؛ اما تنگ‌نظران پس از مرگ پروین، اشعار او را سروده‌ی دیگران دانستند.
نخست در مهرماه ۱۳۲۲ش اعلامیه‌ای به نام «بیانیه‌ی اتحادیه کشاورزان و ترقی‌خواهان» در تهران منتشر شد که، ضمن حمله به ملک‌الشعراءبهار، او را متهم کرد که اشعار بزرگ‌ترین شاعر متصوف ایران را به نام خانم پروین اعتصامی تقریظ کرده است.
